we need to talk about sex

Als ik aan vrouwen vertel dat ik een boek over vrouwen en seks aan het schrijven ben, zie ik ze vaak even schrikken. Ze doen hun best het niet te laten merken, zoals je dat doet met onverwachte gêne die mogelijk kwetsend kan overkomen. (Laatst schudde ik een pianist de hand en glimlachte verwoed mijn verwondering weg over het feit dat ik een hand met slechts twee vingers vastpakte.) Dan nemen ze een slok van hun koffie of thee of port, en slaan ze hun ogen neer. En dan komt het. Dan beginnen ze over hun eigen seksleven. Of hun gebrek daaraan. Of hun eerste keer. Of hun zus die is gescheiden en aan het daten is in een wereld die in niets lijkt op het onschuldige vorig leven waarin ze zelf nog weleens afspraakjes hadden.

Ik zuig ze op, al die verhalen. Ze vormen een bevestiging dat het nodig is, dat boek dat ik aan het schrijven ben. Vrouwen hebben vrouwenverhalen nodig, om te lezen, te horen en om te vertellen. En ik leer ervan. Dat dé vrouw niet bestaat, om te beginnen. Dat er evenzoveel sekslevens als vrouwen zijn. Dat er vaak niks klopt van de bestaande clichés, zoals dat vrouwen niet vreemdgaan. Of dat vrouwen moeite hebben met liefdeloze seks. Dat vrouwen niet van porno houden. Dat vrouwen niet masturberen. Maar ook dat sommige clichés wel een kern van waarheid bevatten. Dat vrouwen over al deze dingen niet vaak praten, en al zeker niet genoeg. Dat er schuld en schaamte rondom de vrouwelijke seksualiteit heerst. Dat vrouwen niet altijd klaarkomen. Dat ze zich niet opgejaagd voelen door een schoonheidsideaal, maar als ze erover nadenken toch eigenlijk wel allemaal vinden dat ze een paar kilo te dik zijn. Dat vrouwen zich afvragen of hun man hen nog wel aantrekkelijk vindt als ze niet meer twee keer in de week over de keukentafel worden gevouwen.

Dit laatste, weet ik sinds vorige week, is niet van toepassing op mijn schoonheidsspecialiste. Die is wars van onzekerheid. Gewoon je best blijven doen, vindt zij, daar houden mannen van. Maar doe het vooral niet voor hen, doe het voor jezelf. Niets begrijpt zij van die vrouwen die ze weleens in Amsterdam-Noord ziet, waar de grijze haren aan de kin hangen en de rimpels over de ogen. Die hebben zo zichtbaar de handdoek in de ring gegooid. Zulke vrouwen houden niet meer van zichzelf, vermoedt mijn schoonheidsspecialiste, van het leven misschien wel niet. Ik weet niet of ze glimlachte toen ik haar vertelde waar mijn boek over ging, want ik lag gerieflijk met een oogmasker in haar stoel. Maar ze viel wel even stil. Toen begon ze. Zij is nu 58. En dan stopt het dus. (Ik zweeg bij wijze van aanmoediging.) Niet alleen de menstruatie, maar ook de lust, de verlangens, de zin in seks. Dat had ze nooit geweten. Haar moeder had het haar nooit verteld. Waarom niet eigenlijk, vroeg ze zich nu af. Ze probeert het alsnog weleens, verhalen van haar moeder los te peuteren. Want nu ze eraan terugdenkt, kan ze zich toch herinneren dat haar moeder dertig jaar geleden last had van hitteaanvallen. Heeft zij dan ook gemerkt dat haar libido… ? Niks hoor, zegt haar moeder dan, ik heb nergens last van gehad. En dat is niet omdat ze nu 81 is en niet meer helemaal helder van geest. Ze heeft nooit over seks gepraat.

Vroeger ook niet?

Vroeger ook niet. God weet heeft ze nooit seks gehad – die keren dat ze zwanger werd daargelaten. Wie zal het zeggen.

Haar moeder niet in elk geval. En de meeste moeders doen dat niet, blijkt uit onderzoek. De Amerikaanse psychotherapeut Joyce McFadden constateerde na twintig jaar therapie aan vrouwen dat moeders niet of nauwelijks over seks praten met hun dochters. Misschien nog net over de seks die hun dochters zullen hebben als ze later groot zijn en over de condooms die ze moeten gebruiken om niet bezwangerd of geïnfecteerd te raken. Maar niet in het minst over het plezier dat die seks kan bezorgen, of over hun eigen seksleven. Laat staan over masturberen, fantaseren of al die andere dingen die een vrouw kan doen om haar verlangens te cultiveren en betere seks te hebben. Het is een onderbelicht onderwerp in onze samenleving, schrijft McFadden in het intrigerende boek Your Daughter’s Bedroom, maar moeders ontzeggen hun dochters hiermee een hoop, om niet te zeggen dat ze ze beschadigen voor het leven. Want hun functie als allereerste rolmodel is essentieel: vrouwen leren vrouw te worden van andere vrouwen. Positief gezegd: hoe meer moeders over seks vertellen en hoe meer ze hun eigen seksualiteit uitdragen, hoe sterker het zelfbeeld en seksueel bewustzijn van de vrouwen die hun dochters worden.

En vice versa dus, met alle clichés vandien. Want voilà de primaire bron van schaamte en schuldgevoelens die veel vrouwen hebben als het over seks en hun lichaam gaat. Als je nooit hebt geleerd om je eigen lichaam te leren kennen, om het lief te hebben, aan te raken, om seks te zien als iets waar je van kunt genieten, hoe moet je dan in godsnaam dat bevrijde seksuele wezen zijn dat vrouwen tegenwoordig heten te zijn? Als je in plaats daarvan hebt geleerd om nergens over te praten, hoe moet je dan niet twijfelen aan jezelf en denken dat iedereen normaal is en normale seks heeft behalve jij? Als je bovendien in films ziet dat vrouwen klaarkomen van een pompende penis in hun vagina, waarom zou jij dan op het idee komen dat zoiets als een vaginaal orgasme helemaal niet bestaat en dat het niet abnormaal is dat jij niet klaarkomt van loutere penetratie? Hoe zou je ooit moeten weten dat je niet de enige bent die dan maar een orgasme faket?

Als moeders, schrijft McFadden, hun boodschap zouden veranderen en zichzelf zouden sterken in hun rol als rolmodellen die worden gewaardeerd om hun geest, hart en lichaam – ongeacht de vorm of maten – als vrouwen die zich vrij voelen om hun seksualiteit te zien als essentieel onderdeel van hun identiteit, dan zullen hun dochters opgroeien tot sterke vrouwen die zelfvertrouwen hebben en verbonden zijn met zichzelf, minder vatbaar voor ondermijnende invloeden en schadelijk gedrag. Oftewel, zou ik zeggen, tot vrouwen die gewoon fijne, probleemloze seks hebben, beter dan wanneer ze zichzelf een hoop plezier en echte orgasmes zouden ontzeggen.

En zij dan, vroeg ik mijn schoonheidsspecialiste, praat zij weleens met haar dochter over seks? Nee, bedacht ze zelf ook net. Haar dochter is bijna dertig, ze woont net samen met haar lieve vriend. Ze komt straks, misschien moest ze toch maar eens vragen hoe het gaat. Met seks en zo. Al vindt haar dochter dat vast gek als haar moeder dat ineens vraagt. Misschien, zei ik. Maar misschien vindt ze het ook wel ontzettend fijn. Ik zou willen dat ik nog een moeder had die mij zou vragen hoe het met me gaat, hoe het echt met me gaat. Ik zou haar vertellen dat ik haar ontzettend mis en altijd heb gemist. Dat ik zo veel vragen had waar ik geen antwoord op kreeg en dat ik ze dus maar stilletjes begroef onder twijfel en onzekerheid, en de slechte seks lange tijd voor lief nam. Ik zou haar zeggen dat ik nu pas besef dat die seks slecht was, dat ik er op zijn best misschien een oppepper voor mijn zelfvertrouwen van kreeg, maar geen orgasme. Of zin.

En ik zou dolgraag willen weten dat het op je 58e dus zomaar uit kan zijn met de pret. Dat betekent verdorie dat ik nog maar achttien jaar heb om de schade in te halen.